Từ “từ nguyên” (etymology) xuất phát từ tiếng Hy Lạp: “etymon” có nghĩa là “đúng nghĩa” và “logia” có nghĩa là “nghiên cứu”. Tuy nhiên, từ nguyên không có nghĩa là việc nghiên cứu ý nghĩa thực sự của từ. Thay vào đó, nó đề cập đến nghiên cứu lịch sử về sự hình thành một từ ngữ cụ thể, và rất có ích với việc cung cấp dịch vụ dịch thuật.
Trong thời hiện đại, nghiên cứu từ nguyên đã được Ngài William Jones, một nhà triết học người Anh sống ở Ấn Độ vào cuối thế kỷ thứ mười tám khởi xướng. Ngài Jones đã tiến hành một nghiên cứu về tiếng Phạn và chỉ ra những điểm tương đồng giữa tiếng Phạn, tiếng Hy Lạp và tiếng Latin. Ông tin rằng ba ngôn ngữ cổ có thể có cùng một gốc chung có liên quan đến ngôn ngữ Gothic (một ngôn ngữ đã “tuyệt chủng” từng được người Goths sử dụng) và ngôn ngữ Celtic. Thông qua nghiên cứu của ngài Jones và các nghiên cứu khác trong Thời kỳ Khai sáng, nghiên cứu về ngôn ngữ và mối quan hệ của chúng với nhau đã được tiếp thêm động lực.
Ngày nay, các nhà từ nguyên học nghiên cứu nguồn gốc của từ ngữ theo các cách sau:
- Nghiên cứu tài liệu lịch sử: Ngữ văn đề cập đến việc nghiên cứu ngôn ngữ thông qua các văn bản lịch sử. Bằng cách đọc các văn bản lịch sử và so sánh chúng với nhau, các nhà từ nguyên học có thể phát hiện ra một từ nhất định mang nghĩa khác tại những thời điểm khác nhau trong lịch sử, hoặc tại cùng một thời điểm lịch sử, các ngôn ngữ khác nhau lại dùng cùng một từ để mô tả những khái niệm tương đồng.
Một số thực tế thú vị được phát hiện qua nghiên cứu văn bản lịch sử bao gồm việc từ “set” (đặt) và “sit”(ngồi) có cùng nguồn gốc, cũng như từ “bless” (chúc lành) và “blood” (máu). Ví dụ đầu tiền không quá khó hiểu, vì có những điểm tương đồng giữa việc “đặt” một vật gì đó xuống và “ngồi” xuống. Tuy nhiên, thật khó để nhận ra gốc rễ chung của “bless” và “blood”, tới khi bạn hiểu rằng từ “bless” ban đầu có nghĩa là “đánh dấu bằng máu.”
- Nghiên cứu dữ liệu phương ngữ: Bằng cách nghiên cứu các phương ngữ khác nhau của cùng một ngôn ngữ, các nhà từ nguyên học có thể xác định sự khác biệt tinh tế giữa các phương ngữ này và từ đó khám phá những gốc rễ chung của những từ ngữ có cách phát âm tương tự nhau.
- Phương pháp so sánh: Đây là phương pháp được Ngài William Jones sử dụng – ông đã so sánh tiếng Phạn, tiếng Hy Lạp và tiếng Latin. Một so sánh có hệ thống có thể chỉ ra rất nhiều điểm tương đồng và khác biệt, dẫn chúng ta đến nguồn gốc chung của các từ.
- Thay đổi ngữ nghĩa:Phương pháp này đề cập đến việc nghiên cứu cách từ ngữ biến đổi về nghĩa theo thời gian, đôi khi dẫn đến một nghĩa khác hoàn toàn so với ban đầu. Ví dụ, từ “awful” (khủng khiếp), ban đầu có nghĩa là “awe-inspiring” (đầy cảm hứng), nhưng dần dần lại mang nghĩa đối lập. Từ “guy” (anh chàng) là một tham chiếu đến Guy Fawkes, người đã tìm cách cho nổ tung Tòa nhà Quốc hội Anh năm 1605. Sau đó, hình nộm của ông, gọi là “Guy” đã được đốt trong lễ tưởng niệm, và “guy” mang nghĩa chỉ bất cứ ai có vẻ ngoài kỳ cục. Sau đó, từ này được chuyển nghĩa để chỉ tất cả đàn ông. Ngày nay, từ “guy” ở dạng số nhiều còn được dùng để chỉ một nhóm người có cả đàn ông và phụ nữ và được hiểu là “các bạn” (you guys).
Như chúng ta thấy, ngôn ngữ là một thứ có sự sống và luôn tiến hóa. Một dịch giả tốt cần luôn nhận thức được mối liên hệ giữa từ ngữ trong một ngôn ngữ này cũng như giữa các ngôn ngữ với nhau. Hơn nữa, một dịch giả tốt cần phải ghi nhớ rằng ngôn ngữ không chỉ thay đổi trong quá khứ; chúng cũng đang thay đổi ngay trong khi chúng ta đang nói. Vì vậy, từ nguyên học, nghiên cứu lịch sử về nguồn gốc của từ không chỉ thú vị mà còn có ích với việc dịch thuật để cho ra bản dịch chính xác.
DỊCH TIẾNG là một trong số những nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật hàng đầu tại Hà Nội. Ngoài ra, công ty còn cung cấp dịch vụ dịch thuật đối với hơn 20 loại ngôn ngữ khác nhau. Công ty Dịch Số đáp ứng nhu cầu dịch thuật tài liệu kỹ thuật, pháp lý, học thuật, y học và marketing, cùng nhiều loại tài liệu khác. Quý khách hàng vui lòng tham khảo thêm thông tin trên website http://www.dichthuattieng.com.vn/ hoặc liên hệ hotline +84 934 425 988.