Ngữ cảnh không thường xuyên được nhắc tới trong công tác dịch thuật, nhưng thực tế lại là một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà bất cứ chuyên gia dịch thuật nào cũng cần phải nắm vững.
Có một câu thành ngữ từ xưa trong giới dịch thuật như sau: Những kẻ nghiệp dư dịch theo từ, những người chuyên nghiệp dịch theo đoạn văn, và những chuyên gia dịch theo toàn bộ văn bản gốc. Câu nói này đã bao quát toàn bộ những điểm cơ bản sau: Hành trình trở thành một chuyên gia dịch thuật ngôn ngữ thường là hành trình từ việc coi các dự án dịch thuật như những câu đố ghép hình, đặt từ còn thiếu vào chỗ trống sang việc coi chúng là những tổng thể. Điều này quan trọng như vậy bởi khi bạn bắt đầu làm việc với văn bản gốc như một tổng thể thay vì chia ra thành những đoạn nhỏ, điều đó có nghĩa là bạn sẽ hiểu được toàn bộ ý nghĩa của ngữ cảnh, và tầm quan trọng của nó với công tác dịch thuật.
Các dịch giả trẻ thường nghĩ rằng chờ đến khi ngữ cảnh hiện ra là một sự lãng phí thời gian – khoảng thời gian có thể dùng để nhanh chóng đưa ra bản dịch rồi chuyển sang dự án khác, từ đó tăng thu nhập cho họ. Hầu hết các dịch giả trẻ đều phải trải qua việc thấy tiền công của họ sụt giảm một cách bí ẩn do cách tiếp cận này gây ra trước khi nhận ra rằng vội vã thực hiện bản dịch thực tế lại làm giảm thu nhập của họ, và ngữ cảnh thực sự đóng vai trò quan trọng.
Ngữ cảnh
Ngữ cảnh là kết quả của rất nhiều yếu tố: Hiểu biết đầy đủ về mục đích và các chi tiết của văn bản gốc, tức là hiểu hoặc ít nhất quen thuộc với ngành công nghiệp hay lĩnh vực đang được thảo luận đến, và thông thạo về ngôn ngữ ở các mặt như giọng điệu, văn phong, từ vựng. Do đó, ngữ cảnh không phải là thứ được tất cả mọi người công nhận – chúng ta có thể bất đồng với nhau về ý nghĩa cuối cùng của một điều gì đó, hay khía cạnh nào của lĩnh vực được áp dụng cho một tình huống nhất định.
Chuyện đó không sao cả. Mấu chốt là mọi bản dịch đều là một bài tập mang tính trí tuệ và sáng tạo, tức là hai dịch giả có thể đưa ra hai bản dịch đều có chất lượng tốt ngang nhau nhưng rất khác nhau, bởi họ nhìn nhận ngữ cảnh theo cách không giống nhau. Nhưng nếu đã không nắm bắt được bối cảnh, bạn sẽ không có khả năng để đưa ra một bản dịch có ích. Nói một cách đơn giản thì, nếu bạn dịch theo từng từ một, hoặc thậm chí là theo đoạn văn, bạn vẫn sẽ thất bại.
Siêu ngữ cảnh
Một lý do khác khiến ngữ cảnh trở nên vô cùng quan trong khi bạn trở nên chuyên nghiệp hơn trong nghề dịch là mọi dự án dịch thuật mới đều được đưa vào ngữ cảnh rộng lớn hơn được hình thành từ từng dự án riêng lẻ bạn thực hiện. Khi thực hiện, bạn sẽ học được từ mọi kinh nghiệm, mọi văn bản gốc, mọi vấn đề được giải quyết để đưa nội dung gốc sang ngôn ngữ đích. Vì vậy, khi bạn nhận một dự án mới, bạn sẽ mang theo ngữ cảnh của những trải nghiệm trước đây với khả năng thông báo hay gợi ý về ngữ cảnh hiện tại. Từ “kinh nghiệm” thường được sử dụng để tóm gọn lại thực tế này, nhưng nó thực sự chỉ là một ý thức mở rộng về ngữ cảnh, một sự hiểu biết chắc chắn hơn về cả thế giới, hoặc ít nhất cũng là một lát cắt rất nhỏ của thế giới.
Cuối cùng, quá trình này diễn ra khá tự nhiên và mang tính bản năng. Hoặc bạn nỗ lực để hiểu tính toàn thể của tài liệu gốc, hoặc bạn không làm vậy. Nếu bạn làm vậy, bạn sẽ tiến xa trong nghề này và kiếm sống tốt. Nếu bạn không làm vậy – bạn sẽ không đạt được điều gì.
DỊCH TIẾNG là một trong số những nhà cung cấp dịch vụ dịch thuật hàng đầu tại Hà Nội. Ngoài ra, công ty còn cung cấp dịch vụ dịch thuật đối với hơn 20 loại ngôn ngữ khác nhau. Công ty Dịch Tiếng đáp ứng nhu cầu dịch thuật tài liệu kỹ thuật, pháp lý, học thuật, y học và marketing, cùng nhiều loại tài liệu khác. Quý khách hàng vui lòng tham khảo thêm thông tin trên website http://www.dichthuattieng.com.vn/ hoặc liên hệ hotline +84 934 425 988.